يېقىندا شوتلاندىيەگە كۆچۈپ كەلگەن چاغلىرىمدا، ئىنگلىزچىنى ياخشى بىلىۋاتمىغان ئىدىم، چۈنكى ئۆيىمىزدە ئادەتتە ئۇردۇچە سۆزلەشاتتۇق. باشقا تىللارنى ئۆگىنىشقا توغرا كەلگەن بولسا، ئۇنداقتا چوقۇم ئەرەبچە بولىشى كېرەك — ئاخىرى بىزنىڭ ھەم بىزنىڭ ئەرەبچە «قۇرئان»نى يادلاشقا توغرا كەلگەن.
مۇسۇلمانلارنىڭ ئىشىنىشىچە، «قۇرئان»دىكى ھەر بىر سۆز خۇدا تەرىپىدىن پەرىشتىسى جىبرىئىل (گاۋرىئىل) ئارقىلىق مۇھەممەدكە ئەرەبچە يەتكۈزۈلگەن. شۇنىڭ ئۈچۈن، «قۇرئان»نىڭ ئىلھامى پەقەت مەزمۇندا ئەمەس، بەلكى ھەر بىر ھەرپتەمۇ بار. بۇ نۇقتىدىن قارىغاندا، مۇسۇلمانلار «قۇرئان»نىڭ تەرجىمە قىلىنماسلىقى كېرەك دەپ قارىشىدۇ. ئەگەر ئۇ ئەرەبچىدىن باشقا تىلغا تەرجىمە قىلىنسا، ئۇنداقتا ئۇ «قۇرئان» ئەمەس، پەقەت چۈشەندۈرۈشلا بولىدۇ، پەقەت ئەرەبچە يېزىلغىنىلا «قۇرئان»نىڭ ئۆزى بولىدۇ. مۇسۇلمانلار «قۇرئان»دىكى ھەر بىر سۆزگە، ھەتتا پەيتىگەمۇ شەرتسىز ئىشىنىشى كېرەك، ئۇلار ئۆزگىچە قالدۇرۇلغان.
دىنىي ھوقۇق ئالىملىرى تەكىتلەيدۇ — «قۇرئان» مۇكەممەل ساقلانغان، مۇھەممەد پەرىشتىسى جىبرىئىلدىن ئاڭلاپ، ئۇنىڭ يازغۇچىلىرىغا يەتكۈزگەن، ئەۋلادتىن ئەۋلادقا ئۆتكەن. مۇھەممەد «قۇرئان»نى يازمىغان، ئۇ پەقەت خۇدانىڭ ئۇچۇرىنى يەتكۈزۈش ئۈچۈن ئەۋەتىلگەن، «قۇرئان»نىڭ ئۆزىنى قوغداش ئۈچۈن. ئەگەر ئۇ مەسئۇلىيەتسىز بولسا، ياكى ئۇنىڭ ئىچىدىكى سۆزلەرنى ئازراق ئۆزگەرتىپ قويغان بولسا، «قۇرئان»نى ئەسلىگە كەلتۈرگىلى بولمايدىغان دەرىجىدە بۇزۇلغان بولاتتى، ھەرگىز بۇزۇلغان دەپ ئويلىمايدۇ. شۇڭا، «قۇرئان»نىڭ پۈتۈنلۈكىگە ھېچكىم شەك كەلتۈرمەيدۇ. بەزىدە مۇسۇلمانلار «قۇرئان»نىڭ سۆزلىرىنى بەك زور تەكىتلەپ، ئۇنىڭ ئىچىدىكى ھەقىقىي مەنىسىنى ئۇنتۇپ قويىدۇ. «دىندار»نىڭ
دەرىجە دائىمەنە قۇرئان كەرىم ئايەتلىرىنى يادىلاشنى دىنىي ئۆلچەم دەپ قارىغىلى بولىدۇ، ئەمەلىي مەنىسىنى ئۆگىنىش ئەمەس. بىلىشىمچە، كۆپچىلىك مۇسۇلمانلار قۇرئان كەرىمنىڭ بىر قانچە سۈرەسىنى يادىلاشقا ئەھمىيەت بېرىدۇ، ئەمما ئۇنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىدىغانلار ناھايىتى ئاز.
دىنىي ھوقۇق ئالىيلىرى تەكىتلەپ ئۆتتى — قۇرئان كەرىم مۇكەممەل ساقلىنىپ قالغان.
قۇرئان كەرىمنى ۋە ئۇنىڭ تەرجىمىسىنى يادىلاش ئائىلىدە ئادەتتىكى ئىش بولۇپ، بىز ئىككى ئاكا-ئۇكا ئۈچۈن ئەڭ مۇھىمى قۇرئان كەرىمنى يادىلاشتى. ئەستە قالغانىمچە، ھەر كۈنى ئانامنىڭ يېنىدا ئەرەبچە ئۆگىنىش ئۈچۈن ناماز تاكىسىنى كىيىشىم كېرەك ئىدى. «ال-قايدا» (al-Qaeda) مەن ئۈچۈن ئەرەبچە ھەرپلەر ۋە ئۇلارنىڭ تەلەپپۇزىنى ئۆگىنىشنىڭ «باشلانغۇچ دەرسى» ئىدى، شوتسىيەگە كۆچكەندىن كېيىن، مەن «ال-قايدا»دىن «قۇرئان كەرىم»گە «ئۆتكەن» ئىدىم. ھېچ كۇتۈلمىگەن «ئۆتۈش مۇراسىمى» باشلاندى — «ال-قايدا»نىڭ ئاخىرقى بېتىنى ئوقۇپ بولغاندا، ئانام بىر قۇرئان كەرىمنى چىقىرىپ ماڭا بەردى، بۇ مېنىڭ قۇرئان كەرىمىم ئىدى! مېنىڭ تۇنجى كىتابىم! مەن خۇشاللىنىپ ئاپامنىڭ سىرتىدا ئوينىۋاتقان ئاچچىقىمغا كۆرسىتىش ئۈچۈن يۈگۈرۈپ باردىم، ئۇنىڭ يېنىدا ئولتۇرۇپ، قۇرئان كەرىمنى يەرگە قويۇپ ئۇنىڭغا كۆرسەتتىم. تۇيۇقسىز، ئانامنىڭ ھېستىرلىق چاقىرىشىنى ئاڭلىدىم، ئۇ ماڭا قاراپ يۈگۈرۈپ كەلدى:
«نەبى!!!» مەن قورقۇپ قانداق جاۋاب بېرىشنى بىلىپ بولمىدىم، چۈنكى ئانامنى بۇنداق ھالەتتە كۆرۈپ باقمىغان ئىدىم. ئۇ تېزدىن قۇرئان كەرىمنى كۆتۈرۈپ، ماڭا تەنبىھ قىلدى: «قۇرئان كەرىمنى ھەرگىز يەرگە قويما!»
«ماقۇل.»
«قۇرئان كەرىمنى ھەرگىز ھۆرمەت قىلىش، ئۇنى ئاللاھنى سۆيگەنگە ئوخشاش سۆيۈش كېرەك، ئۇنى ئەڭ ھۆرمەتلىك جايغا قويۇش كېرەك، قۇرئان كەرىمنى تۇتماستىن بۇرۇن ئابدىس ئېلىش كېرەك.
كىچىك تاھارەت)
1
، ۋە پەقەت ئوڭ قول بىلەن تۇتۇش كېرەك. بۇ ئادەتتىكى كىتاب ئەمەس، بەلكى ھەقىقىي ئاللاھنىڭ سۆزى!"
"ماقۇل."
"سەن كەتسەڭ بولىدۇ." بۇ ۋاقىتتا ئانامنىڭ ئالدىدا، مەن چۈشەنمەي چىقىپ كەتتىم.
بۇنىڭدىن كېيىن، مەن ۋە باجى "بۇ ئىشنى ياخشى بىلىمىز"، ئەگەر ئانام بىزنى بىرلىكتە قۇرئان ئوقۇشقا چاقىرسا، بىز قوللىرىمىزنى توغرىلاپ، قۇرئاننى باشىمىزدىن يۇقىرى كۆتۈرۈشكىچە تىرىشىمىز. ئانام بۇنداق ھەرىكەتنى ئالاھىدە تەلەپ قىلمايدۇ، ئەمما ئۇ بەك خۇشال بولىدۇ. باجى ياشى چوڭ بولغاچقا، ئادەتتە ئۇ ئالدى بىلەن ئوقۇيدۇ. ئانام باجى ئوقۇيدىغان ھەر بىر سۆزنى كۆرسىتىپ، بەتنىڭ ئوڭ تەرپىدىن سول تەرپىگە ئاستا سۈرۈشتۈرۈپ، باجىنىڭ ئوقۇشىدىن كۆرى، ئۇنىڭ ناخشا قىلىشىغا ئوخشايدۇ. ئانام بىزگە قۇرئاننىڭ تىلائەت (ناخشا) نى ئۆگىتىدۇ، ئۇنىڭچە بۇ بەك چىرايلىق، بەزى كىشىلەر ئۆزىنىڭ ئاۋازى، ئۇسۇل، تەلەپپۇز ۋە ناخشا ئۇسلۇبىنى مۇكەممەل قىلىش ئۈچۈن ھاياتىدا بۇ ئىشقا ئاتىلىدۇ.
ئەمما باجى ۋە مەن ئاساسەن مۇتەخەسسىس ئەمەس، ئۇ پەقەت مەن بىلەن بىر قانچە يىل بۇرۇن قۇرئاننى ئوقۇغان، ۋە يېقىندا ئانامنىڭ قوبۇللىشىغا ئېرىشكەن. ئۇ ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن، نۆۋەت مەنكى، مەن قۇرئاننى ھېچقانداق ئوقۇپ باقمىغان، شۇڭا بەك ھاياجانلانغان.
"كىچىك باجى، بىز باشلىماستىن بۇرۇن نېمە ئوقۇيمىز؟"
"بسمىلاھىرراھمانىرراھىم."
"بۇ نېمە دېگەن مەنىنى بىلدىرىدۇ؟"
"بۇ 'تەسمى' دېيىلىدۇ، مەنىسى: 'رەھىم-شەپقەتلىك ئاللاھنىڭ ئىسمى بىلەن'."
"نېمە ئۈچۈن بۇنى ئوقۇيمىز؟"
"ئاللاھ بىزگە ھەممە نەرسىنى بەردى، بۇ ئاللاھنىڭ بىزگە بەرگەن ساۋابى."
"بەك ياخشى، بۇ سۆز قەيەردىن كەلگەنلىكىنى بىلەمسىز؟"
"بىلەلمەيمەن."
"قۇرئاننىڭ ھەر بىر سۇرىسى (باب)
“ھەر بىر سۇرىنىڭ باشلىنىشىدا ئۇنى كۆرەلەيسىز.”
“ھەر بىر بابمۇ؟”
“ھەئە، پەقەت بىر سۇرىدىن باشقىسى.”
“ئاپا، نېمىشقا ئاللاھ ئۇ بابنى چىقىرىۋەتكەن؟”
“بالام، ئاللاھ ئۇ سۇرىدىكى كىشىلەرگە ناھايىتى نارازى بولغان، شۇ سۇرىدا، ئاللاھ بىزگە بەخت-سائادەتنى چۈشۈرمىگەن، ئەمما ئۇ بىزنى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، شۇڭا باشقا بىر سۇرىدا بىر جۈملە كۆپ قوشقان. سەن ئېيتقىن، قۇرئاندا جەمئىي نەچچە سۇرى بار؟”
“114.”
“ئىنشا ئاللاھ
4
! بالام، سەن تېزدىن بارلىق سۇرىنى ئوقۇپ بولىسەن، ئاپاڭ يەتتە ياشتا قۇرئاننى ئوقۇپ بولغان، مەن سەنىڭ ئالتە ياشتا ئوقۇپ بولۇشۇڭنى ئۈمىد قىلىمەن. باشلايلى!”
ۋاقىت ئۆتۈپ، مەن قۇرئانغا ئاستا-ئاستا كۆنۈپ قالدىم، ئۇنىڭ ئىككى خىل بابقا بۆلۈنۈش ئۇسۇلى بارلىقىنى بىلدىم: بىرى 114 باب، ئىككىنچىسى 30 جۇز، جەمئىي 60 پارچە (پارا، بۆلەك). ئىككىنچى بۆلۈش ئۇسۇلى مۇسۇلمانلار تەرىپىدىن تەرتىپلەنگەن، مەقسەت مۇسۇلمانلارنىڭ روزە ئايىدا پۈتۈن قۇرئاننى ئوقۇپ چىقىشىغا ياردەم بېرىش. مەن ئىككىنچى بۆلۈش ئۇسۇلىنى ياخشى كۆرىمەن، سەۋەبى — ھەر قېتىم بىر جۇزنى ئوقۇپ بولغاندا، ئاپام ماڭا بىر سوۋغات بېرىدۇ، مەن ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان سوۋغات بولسا Super Mario Brothers تېمىسىدىكى بىر خاشلاق.
ئاپام مېنىڭ ئوقۇش سۈرئىتىمدىن رازى بولغاندىن كېيىن، بەلگىلىك بىر قائىدە بار: قۇرئاننى ئاخىرقى قېتىم ئوقۇلغان جايغا ئېچىپ ئولتۇرۇش، ئاپام بۈگۈن ئوقۇلىدىغان قىسمىنى بەلگىلەيدۇ. نېمىشقا بىلىمەن، مەن 18 ئايەت ئوقۇشنى ياخشى كۆرىمەن، ئەگەر ئۇ بىر قانچە ئايەتنى كۆپ تاللىسا، مەن نارازىلىق بىلدۈرىمەن، ئەمما بەزىدە ئۇنى خۇشال قىلىش ئۈچۈن بىر قانچە ئايەت كۆپ ئوقايمەن.
قۇرئان ئوقۇش كۈندىلىك تۈزۈم بويىچە داۋاملاشتۇرۇلدى، ئاپام ناھايىتى خۇشال بولدى، مەن ئالتە ياشقا يېتىپ قالغاندا، پۈتۈن قۇرئاننى ئوقۇپ بولدۇم. ۋە
ئاپام كۈندىلىك دۇئا قىلىش ئۈچۈن ئاخىرقى يەتتە بابنى ئەستە ساقلاشقا ياردەم بەردى. ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان بابىم 112-باب <ئىخلاس بابى> بولۇپ، ئۇنىڭ قىسقا، ناخشا سىمان، ئاڭلىغاندا ياخشى تۇيۇلۇشى ئۈچۈن ۋە بۇ مېنىڭ تۇنجى قېتىم ئەستە ساقلىغان قۇرئان پارچىسى بولغانلىقى ئۈچۈن ياخشى كۆرىمەن.
ئۇ كۈندىلىك بەش ۋاقىت نامازدا بىر قانچە قېتىم تەكرارلىنىدۇ. <ئىخلاس بابى> ئاپامنىڭمۇ ياخشى كۆرىدىغان بابلىرىنىڭ بىرى، ئەمما ئۇنىڭ ياخشى كۆرىدىغان سەۋەبى شۇكى: «ھەدىس»تە مۇھەممەد ئۆز ئىگىدىچىلىرىگە: «<ئىخلاس بابى> ئەڭ مۇھىم باب بولۇپ، ئۇنى ئوقۇش قىسقا ۋاقىت ئىچىدە 1/3 قۇرئاننى ئوقۇشقا تەڭ» دېگەن.
5
مۇھەممەد نېمىشقا <ئىخلاس بابى>نى مۇشۇنچە تەكىتلىگەن؟ چۈنكى ئۇنىڭ مەھىيىتىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا: ئاللاھ ئاتا ئەمەس، ئۇنىڭ ئوغلىمۇ يوق.
6
كېيىنكى باب >